Verhalenverteller

Verhalen Vertellen is Immaterieel Erfgoed

Verhalen Vertellen is in januari 2020 officieel bijgeschreven als Immaterieel Erfgoed Nederland. Immaterieel Erfgoed schakelt tussen verleden en toekomst. De cultuur van het nu, verbonden met vorige generaties, die we door willen geven aan generaties van de toekomst. Dat is ook precies wat Verhalen Vertellen doet. 

In 2012 heeft Nederland een internationaal cultureel verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed (UNESCO) ondertekend. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland is verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan. 

Immaterieel Erfgoed leeft, gaat mee met de tijd, en houdt cultuur en erfgoed actueel. Verhalen Vertellen is daarvan het levende bewijs. In de digitale wereld, waarin alles perfect op elkaar is afgestemd, in een razend tempo aan voorbij snelt, groeit de behoefte aan eigen verbeeldingskracht en fantasie. Een verhalenverteller heeft direct contact met het publiek, dat wordt gewaardeerd.

De kunst en kunde van het Verhalen Vertellen heeft zich de laatste 25 jaar in Nederland enorm ontwikkeld. In alle sectoren van de maatschappij zijn verhalen op hun plek. In het onderwijs gaan verhalen de soepele verbinding vormen tussen de verschillende vakken van het curriculum. In bedrijven openen verhalen ogen en stimuleren ontwikkelingen. In organisaties van alle mogelijke maatschappelijke richtingen plezieren, verhelderen en verbinden verhalen. Verleden, heden en toekomst liggen er immers in besloten.

Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland heeft als taak het Immaterieel Erfgoed te ontwikkelen en te ondersteunen, en het belang en de waarde ervan onder de aandacht te brengen.

Het certificaat van bijschrijving werd uitgereikt door Leo Adriaanse, directeur van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland, aan de voorzitter van de Federatie Nederlandse Vertelorganisaties, Raymond Den Boestert. Dit vond plaats tijdens het jaarlijkse VertelEvent van Stichting Vertellen op 25 januari 2020. Het certificaat werd mede ondertekend door Peter van Duivenbode namens Stichting Lezen en Theo Meder Hoogleraar Nederlandse Vertelcultuur Rijksuniversiteit Groningen.

Verhalen onder de kerstboom

Verhalen rond de kerst – Vertelavond in Nuland
Mirjam Mare en Mieke Aalderink delen hun verhalen onder de boom

Woensdag 18 december 2019 vanaf 19.30 uur branden de kaarsen, is het licht gedimd en staan de stoelen klaar. Om 20.00 uur beginnen Mirjam Mare en Mieke Aalderink hun vertelprogramma. Kerstverhalen, kerstsprookjes, oud en nieuw, lang en kort, van ingetogen tot spannend en vaak met een flinke vleug humor. Een bonte aanloop naar de feestdagen.
Verhalen over spinnen in de kribbe, kerstklokken, sneeuwstormen en een goed glas wijn. Over samen vieren, zingen en bezinnen, met ook steeds weer de vraag: “Wat doen we met opa met de kerst?”

Mirjam en Mieke vertellen beide al jarenlang verhalen en hebben inmiddels een flink repertoire opgebouwd. Meer informatie is te vinden op www.mareverhalen.nl en www.verteller.com

Verteltheater in het dorp, Duijn en Daelseweg no. 29 in Nuland.
Entree € 10,00 inclusief koffie of thee in de pauze.
Je bent van harte welkom. Bel of mail even als je komt, de ruimte heeft zijn grenzen.

75 jaar bevrijding

De tweede wereldoorlog in verhalen

75 jaar geleden werd de Tweede Wereldoorlog beëindigd. De herdenking daarvan is in 2019 en 2020. We leven vanaf die tijd weer in vrijheid en moeten samen die vrijheid doorgeven aan nieuwe generaties. Een vrijheid die broos is en gekoesterd moet worden. 

Om daarvoor goed te kunnen zorgen is begrip nodig. Om bewust te kunnen zijn moet de geschiedenis gekend worden. Daarvoor worden verhalen over oorlog, bevrijding en vrijheid verteld en beluisterd. Verhalen die gesprekken op gang brengen, stimuleren tot nadenken en leiden tot begrip en een gevoel van verantwoordelijkheid.

De geschiedenis van twee kinderen uit het toenmalige Tsjechoslowakije in het verhaal ‘Koffers’  is één van die verhalen. Een verhaal dat bewaard is gebleven door de inspanning van een docente die het belang kende van weten, horen en vertellen over de oorlog. En die bij toeval het koffertje van een klein Joods meisje in handen kreeg.
In januari 2020 is het 75 jaar geleden dat concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz werd bevrijd. Eén van de overlevenden, een Joodse jongen kon terugkeren naar het dorp in Tsjechoslowakije, waar hij opgroeide. Daar hoorde hij dat zijn vader en moeder de oorlog niet hadden overleefd. Niet veel later werd ook bekend dat zijn 3 jaar jongere zusje niet meer leefde. De dag dat ze vanuit Theresienstadt met de trein aankwam in Auschwitz, moest ze direct doorlopen naar de gaskamer.

Het verhaal van twee kinderen die ineens niet meer welkom waren op school. Omdat ze Joods waren. Kinderen waarvan eerst de moeder een koffer moest pakken en mee moest en daarna de vader. Waar naar toe? Zíj bleven achter, maar niet lang. Ook zíj werden gedwongen met hun koffertje klaar te staan om uiteindelijk in Auschwitz aan te komen.
Een bijzonder verhaal, tegelijkertijd ook een verhaal over meer kinderen, andere kinderen, en niet alleen uit Tsjechoslowakije. Na de vraag van een jonge luisteraar: “Gebeurde dat dan niet alleen in Nederland?” belangrijk genoeg om te blijven vertellen. Ook in Nederland.

Vertelvoorstelling in school: een uitstapje met de klas

Enkele impressies van voorstellingen in basisscholen.

Goed voorbereid stapt de verteller de school binnen en gaat eerst ‘sfeer creëren’; een decor, of eigenlijk een rood velours met kersenrode dragers en gouden ballen bovenop.
“Krijgen we circus?”
“Nee joh, theater!”
“Wat is dat?”
“Gewoon, dat het lang duurt”.
Mét een kleine geluidsinstallatie, want zonder inspanning vertellen is immers langer vol te houden, voor verteller én publiek.
“Het is net als bij een DJ!”
“Ja precies hetzelfde, maar dan met geen muziek.”

De groepen varieerden dit jaar van 13 tot 130 leerlingen per keer, de locaties van klaslokaal tot aula, van theaterzaaltje tot gymruimte. Overal was door attente leerkrachten e.a. gezorgd voor rust en genoeg zitplaatsen.
En nagenoeg overal, was de aandacht optimaal, zaten de luisteraars allemaal op het puntje van de stoel, bank of mat. Vol verwachting van wat er komen zou. Dat alleen maakt een voorstelling al een feestje.
Voor onder-, midden- en bovenbouw was het verhalenaanbod verschillend, maar wel allemaal rond het thema ‘vriendjes’, ‘kom erbij’, het motto van de kinderboekenweek van 2018. De verwondering dat al die verhalen verteld worden zonder boek in de hand blijft groot. Ook bij leerkrachten.

Uit met de klas. Met een kleine entourage van doeken en geluid wanen kinderen zich in een echt theater. Ze zijn even ‘uit’, gewoon op school. Voor veel kinderen is dat uitgaan niet vanzelfsprekend. Een mooi moment om je even in een ‘theatertje’ te wanen.
Spannend! Spanning die ook wordt ingelost. Wat gaat er gebeuren? Voor de kleuters is het belangrijk te weten wat er achter dat doek zit. Dan pas is er de rust om te luisteren. Voor de oudere leerlingen maken geluidseffecten de verhalen extra spannend. Maar ook de verhalen zelf moeten boeiend genoeg zijn om de aandacht vast te houden. Kinderen zijn een eerlijk publiek: als er ‘niks aan’ is, is de belangstelling weg.
Beelden vormen van wat er wordt verteld, de vertelde wereld vorm geven in de eigen fantasie, is vaak niet eens de grootste uitdaging. Dat lijkt de meeste kinderen heel goed te lukken. “Ik kon het helemaal voor me zien,” of: “Het was net een film,” zijn gelukkig opmerkingen die veel langs komen.
Meeleven, zich verplaatsen in de personages van het verhaal en even mee gaan in avonturen en uitdagingen. “Het voelde of ik zelf op die hoge rots stond. Best eng.” Angst herkennen, opluchting en trots voelen en voldaan en tevreden de eigen bevindingen delen met vriendjes en klasgenoten.
Luistervaardigheid oefenen wordt door veel leerkrachten genoemd als bijkomend voordeel. “Een half uur stilzitten is wel lang. Dat doen ze bijna nooit meer.” Een mooie gelegenheid om dat weer eens te ‘trainen’ dan. Het leek achteraf best mee te vallen.
Fantasie laten werken, mee vertellen, kinderen maken je verhaal af of anders waar je bij staat. “Nou nog een keer vertellen en dan gaat Aap de Krokodil redden.” (Aap heeft net Beer gered).
De kleuters nemen het ook serieus. Nadat een knuffelkrokodil weer terug gaat in de rugzak: “Gaat hij straks weer leven? Als je het verhaal weer vertelt?”
En over een aap die bij een kleuter op schoot het verhaal mee mag luisteren: “Hij wil niet stilzitten. Daar moet ik wel ook wel een beetje van wiebelen.”
‘Begrijpend luisteren’ was ook een terugkomend begrip. Geen tijd om terug te bladeren, geen gelegenheid om vragen te stellen. Reacties zijn er wel, maar toch meestal van een andere aard. Opmerkingen, lachen, een toevoeging, een aanvulling. Natuurlijk probeert de verteller zoveel mogelijk snoetjes in de gaten te houden om bij heftig onbegrip iets toe te lichten of uit te leggen, maar het is toch handig zo te vertellen dat het verhaal begrepen wordt zoals het wordt verteld.
Ook voor kinderen die de (Nederlandse) taal nog niet helemaal machtig zijn is luisteren naar een verteller een mooie manier om kennis te maken met een verhaal. Lichaamstaal en mimiek zijn een belangrijke ondersteuning voor de beelden in een verhaal.
Boeken ontdekken. Aan het eind van de verhalen nog een hint naar boeken over het thema ‘’Vriendschap’ met als motto ‘Kom erbij’, mag niet vergeten worden in de kinderboekenweek. Wanneer bij het ‘leeglopen van de zaal’, gevraagd wordt of je nog een keer komt, en gezegd dat ze het spannend vonden, weet je dat iets zinnigs hebt bijgedragen.

Verhalen inspireren het onderwijs echt het hele jaar door, ook al is de kinderboekenweek een mooie gelegeheid, een verhalenverteller in de school zou gewoner kunnen zijn. Er zijn zoveel goede vertellers, de keus is groot genoeg.

"Het was erg leuk gisteren. De kinderen (en wij ook) hebben genoten van de verhalen. Ik hoor ook van de hogere groepen heel positieve reacties!!! Nogmaals bedankt!" Juf Miriam

"De vertellingen waren erg leuk! Ik was bij de jongste kinderen aanwezig,
maar ook van mijn collega’s en de kinderen heb ik enthousiaste verhalen gehoord!  Dank je wel!" Juf Claudia

"In de bijlage alvast wat foto's van vandaag van het vertellen aan de middenbouw. De laatste foto is van een aantal tekeningen die de kinderen in een klas na afloop hebben gemaakt. Van mijn collega's hoorde ik enthousiaste reacties." Juf Heleen

Vriendschap: "Kom erbij" - kinderboekenweek

“Kom erbij, ga lekker zitten en luister naar een verhaal.”
En nu even geen boek, maar een vertelling. Een verhalenverteller die je laat zien en horen hoe een avontuur verloopt. Die je de geur van het bos laat ruiken, die je laat voelen hoe hard de rotsen zijn en hoe ijzig koud het water dat van de bergen komt. Een verhaal is niet alleen een verzameling woorden, die je hoort. Een verhaal beleef je mee, het is een geschiedenis waar je midden in zit. Die je nieuwsgierig maakt naar meer. Nog een avontuur, nog een vertelling, nog een verhaal. Over vrienden zijn en maken, en ruzie en zo. En wat, als je geen vrienden hebt, of vrienden wilt worden met, nou ja, zeg maar, een beer?
“Kom erbij.”
De Kinderboekenweek opent de deur voor nieuwe vrienden: boeken met verhalen die je meenemen naar plekken waar je nooit geweest bent en die je avonturen laten beleven waar je alleen met veel fantasie van durft te dromen. Spannende, gruwelijke, ongelooflijke, fijne, humoristische verhalen.
Kortom, een flinke voorraad nieuwe boeken waar kinderen zich weer heerlijk in kunnen verliezen.
Een verteller in school biedt een bijzonder oog en oor op een verhaal en maakt nieuwsgierig naar meer. Een fantastische start voor de kinderboekenweek.